Geplaatst 20 aug. 2020

 

 

 

De schoonheid van geometrie anno 2020

 

april 2020 Monica Maat  

 

Allereerst in deze bijzondere periode voor u een gedicht van Herman de Coninck 

 

O, ik weet het niet
maar besta, wees mooi.
Zeg: kijk, een vogel
en leer me de vogel zien.
Zeg: het leven is een brood
om in te bijten en de appels zien rood
van plezier, en nog en nog, zeg iets.
Leer me huilen, en als ik huil
leer me dan zeggen: het is niets.

 

Waar begin je?


Waar begin je met een verhaal in deze tijd waarin tot uiting komt dat de werkelijkheid en maakbaarheid van onze [wereld] maatschappij minder controleerbaar is dan we wensen? Hoe weerbaar zijn we, hoe inventief? Nou m.i. behoorlijk. Ik vind het geweldig hoe we onszelf kunnen verrassen. Anders dan de stadsomroeper van vroeger hebben we buitengewone mogelijkheden via het huidige internet. Daarom presenteer ik op dit moment graag ‘De Schoonheid van Geometrie Anno 2020’, een selectie van geometrische kunstwerken via de online expositie: OPMAAT 2020. Een leuke mogelijkheid van online exposeren die momenteel door Exto wordt aangeboden.

 

Abstracte kunst


Nogmaals, waar begin je een verhaal, in dit geval over kunst want dit is immers een kunstbericht. Over welke kunst? Wat versta je onder kunst? Nog niet eens begonnen, zijn er al een aantal vragen van de velen die nog zouden volgen als je hier niet direct stopt! Waar begin je dan? Aan het begin natuurlijk, maar bij een verhaal over kunst ligt dat m.i. anders, dan moet je gaan 'kaderen'. Bij de gedachte aan kaderen zie ik ineens een zwart vierkant voor me. Hoe komt een mens op zoiets? In mijn geval moet ik terug naar mijn jonge kinderjaren. Ik was redelijk doof en zodoende ingesteld op beelden. Ik vond het helemaal niet erg om doof te zijn. Al snel had ik in de gaten dat ik daardoor de dagelijkse wereld kon ontvluchten en in een eigen wereld van louter mooie dingen kon leven. Ik vond het geweldig! Het gaf mij namelijk de mogelijkheid om mij niet te hoeven aanpassen en mijn eigen weg te kunnen gaan.

 

Omhooggevallen — Monica Maat                         

 

 

 

Omlaaggevallen — Monica Maat

 

Eindeloos zat ik met mijn neus in de boeken en dan vooral kunstboeken die thuis nogal voorradig waren. Vele kunststromingen kwamen langs en bijna alles had mijn belangstelling maar ik had ook zo mijn uitgesproken voorkeuren. De impressionisten, expressionisten, Monet en Manet, Paul Klee, maar vooral Cezanne was mijn lievelingsschilder. En van de beeldhouwers was dat indertijd August Rodin, omdat mijn vader beeldhouwde ben ik daar zo’n beetje mee opgegroeid. Opvallend genoeg wel allemaal Franse kunstenaars, maar vroeg of laat kom je een keer van dat Franse pad af om uit te komen bij een Zwart Vierkant en dat voert je naar het toen tsaarbestuurde Rusland. Daar schilderde een man met de naam Kasimir Malevitsj [1879- 1935 ook wel Malévich] aan een heel bijzonder schilderij, een zwart vierkant op een witte achtergrond dat de naam 'Zwart Suprematisch Vierkant' kreeg.

 

En die man, die Russische kunstenaar, noemde dit schilderij het begin van de abstracte kunst. Hij verbond er meteen een stroming aan namelijk het ‘Suprematisme’ en zo bouwde hij een theorie op. Kunst beweerde hij, moest de zuivere waarheden laten zien en de mens verheffen boven de zorgen van het dagelijks leven. Mmm, nu begrijp ik nog beter waarom ik die doofheid uit mijn kinderjaren nog niet zo gek vond.

 

In 1915 publiceerde Malevitsj tevens zijn manifest 'Van Kubisme tot Futurisme tot Suprematie'. Hierin schreef hij over de abstracte kunst en kreeg grote bekendheid in West Europa als theoreticus en docent van het constructivisme en het suprematisme. Het suprematisme werkte vooral met geometrische figuren zoals het vierkant, de cirkel en de rechthoek. Kunst was voor Malevitsj ook verbonden aan het spirituele en diende naar zijn mening geen politieke of sociale doelstelling te hebben. En dit nu onderscheidde hem van de constructivisten.

 

Je zou kunnen zeggen dat de meest radicale en iconische uitdrukking van de abstracte kunst uiteindelijk het schilderij Zwart Vierkant van Malevitsj uit 1915 is.

 

Kazimir Malevich  Zwart Vierkant, olieverf op doek, Collectie  Staats Russisch Museum, St. Petersburg                                                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kazimir Malevich  Zelfportret 1933  Staats Russisch Museum, St. Petersburg                             

 

Zo, dat was 1915, ondertussen heeft Kasimir Malevitsj heel wat teweeg gebracht. Maar hoe kom ik in dit verhaal nu bij mijn geometrische kunst uit? Daarvoor moet ik toch nog wat jaartallen terug de tijd in. Abstracte kunst werd populair en in 1917 ontstond in Nederland kunstbeweging ’De Stijl’ met o.a. Piet Mondriaan, Theo van Doesburg en Gerrit Rietveld. In het verlengde daarvan ontstond in 1919 in Duitsland kunstbeweging ‘Bauhaus’. En daarna? De oceaan over en weer terug? Ja, bijna maar eerst nog even dit:
In de jaren dertig en veertig werd het surrealisme de belangrijkste internationale kunststroming.

 

Toch was er een 'concurrent', u raad het al, de abstracte kunst, met een vertakking naar de geometrische abstractie. Niettemin verdween de geometrische abstractie later min of meer uit het geheugen. Is dit dan het einde van het begin van dit verhaal? Nou nee, wacht u alstublieft nog een tel, ik neem u mee, 'even' de oceaan over. Na de tweede wereldoorlog werd de abstractie namelijk opgepakt door Amerikaanse kunstenaars.

 

Stopt het verhaal dan hier in de jaren '60 en '70? Nee, eigenlijk ook niet, want abstractie kent geen écht duidelijk begin, ook al heb ik dit verhaal geschreven over abstracte kunst vanaf Malevitsj. Nu kom ik bij mijn eigen inspiratiebron uit, want ver daarvoor werkte de Islamitische kunst al met abstract geometrische vormen en daarvoor werkte de wiskunde er al mee. En dat is precies waar mijn eigen werk - kort gezegd - op is gebaseerd. Kom ik, voor het einde van mijn poging tot een begin, nog een moment terug op ‘Zwart Vierkant’. In de huidige tijd zou dat misschien vallen onder de term minimalisme en dat doet mij denken aan de Amerikaanse kunstenaar Ellsworht Kelly. O, o, ik moet stoppen want wat is nu het begin en waar eindigt het? Ach, daar had ik in het begin van dit schrijven al een oplossing voor gevonden: ik ga ‘kaderen’. Hoe?

 

Allereerst kunt u onderaan dit kunstbericht de link aanklikken die u brengt naar mijn online Galerie 'OPMAAT 2020' met o.a. werk uit het kunstboek 'De Schoonheid van Geometrie'. Aldaar wel even klikken op: online expositie.

En dan is er een link naar het werk van Ellsworth Kelly. In 2017 in Museum Voorlinden in Wassenaar tentoongesteld. Van mijn bezoek aan die tentoonstelling zijn o.a. foto’s van het werk van Kelly te zien.

 

Vensterkruis, manipuleerbaar waarnemen’  Monica Maat. Genomineerd voor de André Evard-Preis, één van ’s werelds belangrijkste kunstprijzen voor concrete en constructieve kunst.

 

Monica Maat Rechthoeken in perspectief 2

 

In meer of mindere mate doof of niet, de creatie van mijn eigen wereldje bestaat gelukkig nog steeds, maar een innerlijk stemmetje blijft hinderlijk hoorbaar roepen: waar zijn de vrouwen van vroeger in dit verhaal? Kort en krachtig: Doodgezwegen, lange tijd! En ik stond er in mijn kinderjaren niet bij stil. Daar is gelukkig al lang verandering in gekomen ook al zijn we er nog lang niet! Gelukkig laat Galerie Bos Fine Art, waar ik bij ben aangesloten, genoeg kunstenaressen zien!

 

Tot slot, in deze tijd ontkom je er niet aan om als je Malevitsj en de kunstenaars van De Stijl hebt aangehaald te denken aan de Spaanse Griep van 1918. Een dodelijke pandemie die vijftig tot honderd miljoen slachtoffers eiste. Deze kunstenaars zijn aan dat vreselijke lot ontkomen.

Hopelijk komen wij zo spoedig mogelijk van onze huidige pandemie af. Ik wens u voor nu veel gezondheid en voor wie het van toepassing is, veel sterkte en moed toe!

 

Mocht u interesse hebben in het kunstboek 'De schoonheid van Geometrie', met gedichten van dichter Michel Martinus en geometrisch werk met toelichting van mijn hand dan kunt u het kunstboek via deze link rechtstreeks bestellen.

 

 

Publicatie

Dit artikel is per 23 april 2020 gepubliceerd bij de rubriek KUNSTNIEUWS van EXTO:  https://www.exto.nl/kunstnieuws/monica-maat.html

 

 

 

mm