Monica Maat

Geplaatst vanaf 8 februari 2019

100 jaar BAUHAUS in 2019 [en de totstandkoming van enkele van mijn werken]

Bauhaus, een kunststroming in Duitsland ontstaan, bestaat dit jaar 100 jaar en wordt daarom met verschillende tentoonstellingen in Duitsland en in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam gevierd.

Zelf heb ik al jaren een zelfgemaakte en ontworpen 'Bauhaus stoel' half af op mijn atelier staan, waarvan het er maar niet van kwam om deze eens af te maken. Dit jaar is dus een mooie aanleiding om met de stoel verder aan de slag te gaan. Daarbij heb ik  een wandpaneel en een object in concept bedacht. Foto's van het proces in wording vindt u op deze pagina aangevuld met enige informatie over de kunststroming BAUHAUS.

Foto boven: Bauhaus wandpaneel in wording. Het paneel [MDF] is gezaagd en 2 x in de grondverf gezet en enkele proefvlakjes + aluminium en stalen elementen zijn op proef gerangschikt om een beeld te kunnen vormen. 

Men droomde van een nieuwe wereld, waarin  eenvoud en functionaliteit centraal zouden komen te staan. In 1919 werd daarvoor een academie voor architecten, kunstenaars en industrieel ontwerpers gesticht door architect Walter Gropius in Weimar.  Bauhaus werkte  vanuit het ideaal dat een mooi design, ontworpen door kunstenaars, voor iedereeen bereikbaar moest zijn. Deze baanbrekende uitgangspunten bleken wereldwijd van grote invloed, ook in Nederland.

De opvattingen over  samenwerking tussen kunstenaars, architecten en de industrie, waren eigenlijk grensverleggend en vormden een belangrijke inspiratiebron voor het Bauhaus.

De Stijl, het tijdschrift van o.a. Theo van Doesburg, Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld en J.J.P Oud werd door alle docenten en studenten aan het Bauhaus gelezen. Onder invloed daarvan evolueert het Bauhaus in korte tijd [1919-1933]van het expressionisme naar het modernisme. Na twee gedwongen verhuizingen – in 1925 naar Dessau en 1932 naar Berlijn – sluiten de nazi’s de school in 1933. Zij noemden de school een marxistische kerk waar ontaarde kunst werd onderwezen.

Een dertigtal studenten en docenten vertrekt naar Nederland. Ze worden hier actief in kunst- en ontwerponderwijs, richten werkplaatsen op en ontwerpen voor de Nederlandse industrie.

Wat is de betekenis van kleur, vorm en materiaal? Het Bauhaus keert terug naar de fundamenten van vormgeving. Door de revolutionaire onderwijsvernieuwing  ontwikkelen de studenten een nieuwe vormen-en designtaal in de architectuur en beeldende kunst, waaronder meubels, objecten, keramiek, textiel en fotokunst.  

Invloed Bauhaus in de jaren '50 en '60

In de jaren vijftig kwam er een herbezinning op de geometrisch-abstracte kunst op gang met o.a. kunstenaars als Joost Baljeu en Carel Visser en vanaf midden jaren '60 zijn Bob Bonies, Ad Dekker en Peter Struycken belangrijke pioniers van wie het werk zich voegt in de ideeën van Bauhaus en 'De Stijl'. [De invloed van Peter Struycken, via mijn broer, die na zijn studie aan de Rietveldacademie, stage bij Peter Struycken liep, is ook voor mij van belang geweest daar waar het mijn zienswijze betrof. Ik schrijf dat ook in mijn intro en levensloop op deze site] 

Foto boven: Bauhaus wandpaneel in wording, aangevuld met proefvlakjes en metalen en aluminium elementen. [Geïnspireerd op het werk van Joost Baljeu]

Foto boven: Er worden figuren van MDF uitgetekend,in vlakjes gezaagd en na in de grondverf te zijn gezet globaal op kleur geschilderd voor de beeldvorming.

Foto boven: Voor het wandpaneel dat aan de muur komt te hangen komen ook twee panelen op de vloer te liggen, waarop gekleurde patronen in reliëf van MDF en aluminium geplakt worden.

Industriële vormgeving

De producten van het Bauhaus waren in eerste instantie niet populair bij de gewone bevolking. Zij vonden de onversierde producten te kaal en koud, men was gewend aan de gedecoreerde Jugendstilvormgeving en natuurlijker materialen. De gekozen materialen worden ook nu nog vaak met modern geassocieerd.  

Foto boven: Opzet van Bauhausstoel. Eerst op papier ontworpen en uitgetekend. Gezaagd en in de grondverf gezet en nu voor een gedeelte gerangschikt en in elkaar gezet, waarbij ook sommige elementen van staal en aluminium als proefstukjes op de stoel zijn gelegd om  een beeld te kunnen vormen. 

Foto boven: Originele Bauhaus zwarte [rook]stoel van hout.   

Typografie   

Het Bauhaus heeft ook veel invloed gehad op de ontwikkeling van de grafische vormgeving en typografie. Er werden nieuwe lettertypes ontworpen en in posters, boeken, pamfletten of briefpapier werd gespeeld met logo's, lettertypes en de plaatsing op het vlak.

Architectuur en persoonlijke gedachten bij nieuwbouw in Offenbach am Main        

Boven: Glas. Moderne wolkenkrabbers.

De heldere vormgeving en het Bauhaus met glazen gevels werd een voorbeeld van functionele, moderne architectuur. Afgelopen november[2018]was ik nog in Offenbach am Main, direct grenzend aan Frankfurt, het voornaamste financiële centrum van Duitsland, in het pas nieuw gebouwde en zeer uitgebreide kantorencomplex [en commercieel centrum] waar voornamelijk torenhoge en overweldigende gebouwen met puur glazen gevels waren te zien. Ambivalent genoeg vond ik het architectonisch gezien prachtig, maar het besef om [bewust] de tot mier gemaakte mens hiermee te imponeren werkte remmend op mijn ontvankelijkheid. Met mijn Gereformeerde achtergrond blijft het verhaal van de toren van Babel en daarmee de arrogantie van de mens[heid] een 'waarschuwende' rol spelen. 

Hoe dan ook het bracht mij ook terug bij de invloed van Bauhaus, waar het begin lag van de bouw met glazen gevels en functionele, moderne architectuur. Bauhaus-studenten leerden een gebouw als een kunstzinnige en architectonische eenheid zien. Kunst en handwerk moesten weer een eenheid worden en de architectuur was de verbindende discipline voor al deze ontwikkelingen. Gebouwen werden compleet opgeleverd, inclusief meubels, lampen en stoffering.

Foto boven: Walter Gropius ontwierp een nieuw schoolgebouw, met ernaast zogenaamde meesterhuizen als woonruimte voor docenten. Gropius ontwierp het nieuwe Bauhaus vanuit de moderne ideeën de voorgevel van de ateliers bestaat grotendeels uit glas waardoor er veel licht en lucht binnenkwam. Door de lichte kleur, de geometrische vormgeving, grote ramen, ruime opzet en het ontbreken van ornamenten doet deze architectuur nog steeds modern aan.

Het ideaal was niet alleen om esthetisch verantwoord te bouwen, maar ook zo betaalbaar dat goede woningen [en mooi ontworpen producten] voor alle mensen beschikbaar kwamen.Rationele,functionele bouwtechnieken, goed sanitair, een groene omgeving en huursubsidie moesten dat mogelijk maken.

Foto boven en onder: Bij het wandpaneel en de stoel wil ik ook een bijpassend object maken. Als materiaal denk ik hierbij aan glas, aluminium en lattenwerk van hout op een sokkel van MDF. Met een minimale schikking en een kartonnen doos als sokkel vorm ik vlak voor de stoel eerst een provisorisch beeld zodat ik op een later moment het geheel, d.w.z. wandpaneel, stoel en object als kunstwerk in een drie-eenheid kan presenteren.Ook de foto hieronder laat het idee van een bijpassend object met glas als provisorisch beeld zien. 

Bijpassend Bauhaus Object

Onderstaand ziet u het uiteindelijke resultaat van het bijpassend Bauhaus Object dat tenslotte in maart 2021 gereed is gekomen.

Bij het bovenstaand bijpassende Bauhaus object is gebruik gemaakt van diverse materialen n.l. hout aluminium, metaal en bewerkt glas.

Vervolg 1 maart 2019

Foto boven: Provisorische PROEFOPSTELLING van Wandpaneel en stoel tegen een wand i.v.m. totaalbeeld om te bepalen of alles op het wandpaneel op de juiste plaatsen zit alvorens het gelijmd kan worden.[Het wandpaneel is geïnspireerd op het werk van Joost Baljeu.]Op de vloer zijn twee vloerpanelen te zien die bij het wandpaneel horen. 

Vervolg 24 maart 2019

Foto boven: de stoel is geïnspireerd op Bauhaus maar voor het zitcomfort heb ik de zitting en rugleuning wat meer naar de rondere vormen van het lichaam gemaakt. Er kan net zoals bij een tuinstoel een kussen in gelegd worden.De rugleuning kan aan de achterkant tevens in verschillende standen gezet worden. [Daartoe dienen de verschillende inkepingen aan de achterkant van de armleuning, zoals op deze foto is te zien]. 

Boven: het geheel met vloerpanelen.

Boven: detail van  wandpaneel.

Boven: proefopstelling bij enkele van  mijn geometrische schilderijen om te zien hoe dat combineert.

MM